جاذبه های طبیعی استان یزد

شیرکوه

مهم‌ترین ناهمواری در سطح این استان ارتفاعات «شیرکوه» است که در جهت شمال غرب ـ جنوب شرق کشیده شده و به صورت دیوارة کوهستانی، بخش‌های مرکزی استان را از چاله “ابرکوه” جدا می‌سازد و حدود بیست کیلومتر با شهر یزد فاصله دارد. ارتفاع قلة شیرکوه 4075 متر است. این قله در اعتدال هوای استان نقش مهمی دارد. از قلل معروف شیرکوه می توان به قله«لورگ» به ارتفاع 1525 متر و قلعه«سعیدی» به ارتفاع 3320 متر اشاره کرد.

کوه خرانق

این کوه در بخش مرکزی استان و در شمال شهر یزد قرار دارد. بلندترین قله آن «خونزا» به ارتفاع 3158 متر است. کوه‌های «چک چک»، «اشتری» و «هامانه» با ارتفاع بیش از دو هزار متر از سطح دریا، از بخش‌های معروف این کوه هستند. کوه‌های «هٍرِش»، «سیاه کوه»، «معراجی»، «ساغند»، «هرات و مروست»، «ندوشن»، «جوستان» و قله «بْن لُخت» نیز از دیگر کوه‌های شاخص این استان است.

اردکان «سیاه کوه»

این کویر به شکل نعل اسب در شمال شرق «اردکان»، بین دو کوه «هرش» در جنوب و «سیاه کوه» در شمال قرار دارد.

ابرقو و تاغستان

کویر«ابرقو» به شکل دایره‌ای بین دو رشته کوه قرار دارد و در فاصله کمی از آن، کویر«تاغستان» واقع شده است.

درانجیر

این کویر با مساحت تقریبی هزار و پانصد کیلومتر مربع در شرق استان قرار دارد.

غارهای افسانه ای

مانند غار زمرد دره انجیر تفت، غار هوهوه در منشاد و غار کفتر در طزرجان.

غارهای تاریخی

مانند غار شکفت یزدان در منطقه عقدا، غار موبدان فیروز اسلامیه، غار چله خانه بنادک سادات.

غارهای زمین شناسی

این غارها از نظر پیدایش و پدیده های استلاگیت و استلاگمیت و بلورها و قندیل های گل کلمی و دندان سنگی اهمیت و زیبائی فوق العاده دارند. مانند غار نباتی، غار خدایی ندوشن، غار مخوف مهریز.

غار شکفت یزدان

این غار باستانی در نزدیکی عقدا قرار دارد و از غارهای مقدس زرتشتیان است. هرسال تعدادی از زرتشتیان کشور هند به این محل می‌آیند و شبی را در این غار به سر می‌برند. راه ورودی غار صعب و دشوار است، اما در داخل غار محوطه وسیعی است که گنجایش هزاران نفر را دارد. چندین حوض کوچک و بزرگ و آثاری از ساختمان در آن دیده می‌شود. در غار خاکستر زیادی به چشم می‌خورد و نشان دهنده آن است که سال‌های متمادی آتش مقدس را در این غار محافظت می‌کردند.

غار فراشاه (اسلامیه)

این غار نیز جزء غارهای مورد احترام زرتشتیان است که در آن آتش مقدس را محافظت می‌کردند و به نام «معبد موبدان فیروز» مشهور بود.

غار زمرد (چرخ الماس تفت)

می گویند هنگامی که «شداد» برای ساختن بهشت خود از تمام طلا و جواهرات روی زمین استفاده کرد، برای به دست آوردن طلا به این غار آمد. «خانیکف»” بازدید دوازده ساعته یک گروه از درون این غار را شرح می‌دهد و می‌نویسد: “نمونه سنگ‌های غار نشان دهنده رگه های نقره و سنگ فیروزه است”. مردم در مورد این غار افسانه‌های بسیار نقل می‌کنند.

قنات اهرستان ( نهر شاه جوی)

در سی کیلومتری جنوب غربی شهر یزد، در دره ای به عرض تقریبی یک و نیم کیلومتر، شش رشته قنات به نام های «وقف آباد»، «رییس الدینی»، «میرزایی»، «روشن آباد»، «نهرخیلی» و «خواجه غیاث» حفر شده که عمق مادر چاه آن ها بین 28 تا 68 متر متفاوت است. آب این قنات‌ها به شهرستان یزد و آبادی‌های«اهرستان»، «خیرآباد» و «عیش‌آباد» می‌رسد. آب این قنات‌ها، در نزدیکی روستای «اسلامیه» به هم پیوسته و در یک کانال مشترک زیرزمینی به نام «شاه‌جوی» به سمت شهرستان«تفت» هدایت شده و پس از عبور از تفت به سمت شهرستان یزد جریان می‌یابد و در باغ «خان» وارد یک مقسم می شود. در گذشته این قنات در مسیر خود هفده آسیاب آبی را می‌چرخاند. قنات «وقف‌آباد» حدود هفتصد سال پیش توسط «سیدرکن الدین» یکی از علمای مشهور زمان، حفر شد. این شش قنات همچنان فعالند.

قنات دولت‌آباد

این قنات مانند باغ «دولت‌آباد»، از یادگارهای «محمدتقی‌خان یزدی» است و در قرن یازدهم هـ .ق حفر شد. قنات دولت‌آباد مشتمل بر نُه رشته و به طول هفتاد کیلومتر بود. در حال حاضر، چهار رشتة آن خشکیده و پنج رشتة آن، به نام‌های «باقرخان»، «تقی‌آباد»، «بغدادآباد»، «مهدی‌آباد» و «دولت‌آباد» دایر است. سرچشمة این قنات‌ها در جوار چشمة «غربالبیز» شهرستان مهریز است. شاخه باقرخان از چهل و پنج کیلومتری جنوب یزد در محله «مذوار» مهریز شروع می‌شود و عمق مادر چاه آن سی متر است و در سنگ‌های جوش متراکم حفر شده‌است.

قنات غیاث آباد پشتکوه

مظهر این قنات در یک طرف کوه، و مزارع و باغات در سمت دیگر کوه قرار دارند و یک تونل زیرزمینی به طول سیصد و پنجاه تا چهارصد متر آب را به این سوی کوه می‌رساند. عمر قنات طبق سنگ نوشتة دهانة آن هزار سال و همچنان فعال است. از ویژگی‌های دیگر این قنات نداشتن هیچ گونه میله چاه در طول تونل است. بدین ترتیب انتقال سنگ‌ها و صخره‌ها در طول تونل چهار صد متری، آن هم در هزار سال پیش، کار دشواری بوده و حفر آن، باید در زمانی طولانی صورت گرفته باشد. این قنات تا پنج سال پیش یک آسیاب آبی را می‌چرخاند.

قنات زارچ

سرچشمه این قنات در کوه‌های مهریز است. این قنات پس از گذشتن از شهرستان یزد و مشروب کردن آن، وارد شهر زارچ می شود. این قنات یکی از قدیمی‌ترین قنات‌های استان یزد است.

چشمه غربال بیز

ز چشمه‌های باستانی منطقه است و آثار تاریخی متعدد مانند سفال، مفرغ، مجسمه و … در اطراف آن به دست آمده‌است. این چشمه از دامن کوه “مذوار” می‌جوشد و در کتاب‌های تاریخی یزد از آن یاد شده‌است. این چشمه زیبا و تماشایی به ویژه در فصل بهار مشتاقان بسیاری را به دیدار خود می کشاند و یکی از تفریحگاه‌های مردم یزد است.

چشمه تامهر

در فاصله 6 کیلومتری شهر تفت و در کنار راه آسفالته یزد- شیراز واقع شده که ارزش و اهمیت گردشگری خاصی برای گردشگران داخلی دارد. این چشمه غالباً از اوایل بهار تا اواخر تابستان دارای آب نسبتاً خوبی می باشد و با شروع فصل پاییز آب دهی آن کم می شود. در بعضی از سال ها خشک می شود نام این چشمه را به همین دلیل تامهر نامیده اند.

چشمه پیروزه (فیروز)

در حاشیه کوههای بافق با دره های سرسبز و ییلاق سومین چشمه طبیعی استان یزد می باشد که از نظر گردشگری و جذب توریست نقش عمده ای دارد.

چشمه های جوشان توران پشت

بی شک یکی از زیباترین چشمه های جوشان در سطح کشور در این منطقه وجود دارد. این چشمه به صورت آبگرم در زمین در حال جوشیدن می باشد و چون خیلی آرام این جوشیدن همراه با املاح گچی و آهکی صورت می گیرد به مرور زمان در محل جوشش آب تپه ای از املاح به صورت ورقه ورقه (به شکل پیاز) و لایه ای به وجود می آید و زمانی که ضخامت این لایه های رسوبی زیاد باشد چشمه دیگر قادر به جوشیدن نیست و در نزدیکی محل قبلی و از کف دوباره آب شروع به جوشیدن می کند. این منطقه با چشمه های جوشان می تواند سالانه پذیرای تعداد بسیار زیادی از طالبان دانشجویان زمین شناسی و دوست داران چشمه های آب گرم باشد.

چشمه آب معدنی و آب گرم چاه گله

در منطقه حفاظت شده کالمند و در 15 کیلومتری رباط زین الدین می باشد و در کوه چاه گله در ارتفاع دو هزار متری از سطح دریا می جوشد و موقعیت بسیار خوبی از نظر تفریحی و آب درمانی دارد.

چشمه یا آب هو هو

مهمترین چشمه کوههای کلات منشاد است که دارای مناظر بسیار دیدنی و جذاب بوده و از تونلی در دل کوه جاری می شود و به نام آب هو هو معروف است. در فصول کم آب سال تا عمقی حدود 20 متر در آن می توان پیش رفت و احتمال وجود مسیرها و تونل های بسیاری در داخل آن می رود ولی نفوذ در آن در حال حاضر بدون امکانات امکانپذیر نمی باشد.