مدرسه هوشمند ( smart school )

تعاریف مدرسه هوشمند ( smart school ) :
تعریف مفهومی: مدرسه هوشمند مدرسه ای است که جهت ایجاد محیط یاددهی - یادگیری و بهبود نظام مدیریتی مدرسه و تربیت دانش آموزان پژوهنده طراحی شده است.

تعریف: مدرسه هوشمند مدرسه فیزیکی است که کنترل و مدیریت آن مبتنی بر فناوری رایانه و شبکه می باشد و محتوای اکثر دروس آن الکترونیکی و سیستم ارزشیابی و نظارت آن هوشمند است.

اهداف:
 رشد همه جانبه دانش آموزان (ذهنی، جسمی، عاطفی و روانی).
 ارتقاء تواناییها و قابلیتهای فردی.
 تربیت نیروی انسانی متفکر و آشنا به فناوری.
 افزایش مشارکت مردمی.
 

راهبردها و خط مشی ها:
 تأکید بر مهارتهای فکر کردن.
 تدریس ارزشها و زبان از طریق آموزش.
 فراهم نمودن محیط یاد دهی – یادگیری.
 فراهم کردن انواع شیوه های آموزشی برای استعدادهای مختلف.
 آگاهی دادن به اولیاء در مورد آنچه در مدرسه واقع شده است.
 فراهم کردن فرصتهای همکاری افراد جامعه با مدرسه.
 

ارکان مدرسه هوشمند:
 محیط یاددهی - یادگیری
این محیط چهار حوزه را تحت پوشش خود قرار می دهد:
الف- برنامه درسی ب- روش تدریس ج- ارزیابی د- محتوا
 مدیریت: منابع و فرآیندهای مورد نیاز محیط یاددهی - یادگیری را پشتیبانی و حمایت می کند.
 مسئولیتهای افراد و مهارتهای مورد نیاز: در این مدرسه نقش مدیر، معلم، دانش آموز و والدین تغییر خواهد کرد و با توانایی ها و دانش خود نقش مؤثری در مدرسه خواهند داشت.
 فناوری: ایجاد محیط یاددهی – یادگیری، مدیریت و ارتباطات بیرونی راه حل های مبتنی بر فناوری را الزامی می کند.
 

ویژگیهای ارکان مدرسه هوشمند:
محیط یاددهی – یادگیری.
الف- برنامه درسی:
اصول حاکم بر برنامه درسی در این مدرسه به شرح ذیل می باشد:
*طراحی برای کمک به دانش آموزان برای رشد همه جانبه و متعادل.
*یکپارچه سازی دانش آموزان برای رشد همه جانبه و متعادل.
*یکپارچه سازی دانش، مهارتها و ارزشها از طریق برنامه درسی (باپروژه ای نمودن فعالیتهای مربوط به محتوا).
*نظم و تداوم در آموزش.
*ایجاد نگرشها ی مناسب در استفاده از فناوری.
*دسترسی همه دانش آموزان به آموزش مطلوب

دیدگاه برنامه درسی:
*معنی دار بودن: همه دانش آموزان مفاهیم آموزش را درک می کنند تا مقصود از آموزش خود را بدانند.
*مسئولیت اجتماعی: از وظایف و مسئولیتهای خود در جامعه آگاه می شوند، نسبت به مردم احساس مسئولیت می کنند.
*باز خورد برنامه درسی: برنامه درسی باید در دانش آموز مهارت و نگرش نقادانه و خلاقیت مثبت ایجاد کند.
*همه جانبه بودن: بر روی رشد همه ابعاد انسانی تاکید می کند و به دانش آموزکمک می کند که روابط بین موضوعات مختلف را درک کند.
*عدم محدودیت: برنامه درسی محدود کننده نیست. اولا" دائما" برنامه های موجود بازنگری می شود. ثانیا" به دانش آموزان اجازه می دهد از برنامه درسی خود فراتر گام بردارند.
*هدفداری: برنامه درسی از فناوری به عنوان یکی از وسایل انتقال دانش استفاده می کند و به دانش آموزان نیز مهارت استفاده از فناوری را برای رفع نیاز خود را می آموزد.
 

ب- روش تدریس
روش تدریس در این مدرسه، دانش آموز محور خواهد بود.
اصول حاکم بر روش تدریس به شرح ذیل می باشد:
*فراهم کردن ترکیبی از روشهای یادگیری برای اطمینان از رشد همه جانیه استعداد ها و قابلیتهای دانش آموز به منظور:
الف- تشویق یادگیری و ارتقاء خلاقیت.
ب- دانش آموز محوری فعالیتها و ارتقاء تواناییهای فردی.
*فراهم نمودن انواع روشهای آموزشی برای ارتقاء یادگیری.
*هدایت کلاس با روشهای مختلف یاددهی – یادگیری.
با توجه به دانش آموز محور بودن مدرسه هوشمند نقش دانش آموز مهمتر می باشد به صورتی که:
*درتعیین اهداف آموزشی دانش آموز با راهنمایی معلم خود اهداف را شکل می دهد.
*درتعیین وظایف آموزشی به پیشنهاد معلم وظایف توسط دانش آموز تعیین می گردد.
*در انتخاب منابع دانش آموز منابع خود را در نظر می گیرد و از معلم در مورد آنها نظر می خواهد.
 

ج - ارزیابی
ارزیابی در مدرسه به صورت هوشمند و در برخی دروس با توجه به نوع درس غیر هوشمند می باشد.

ویژگیهای ارزیابی :
-جامعیت
-اجرا در انواع شکلها
-روشهای چند گزینه ای
-به موقع بودن
-دانش آموز محوری
-استمرار
• حیطه ارزیابی در مدرسه هوشمند جامع می باشد و علاوه بر ارزشیابی پایانی آمادگی و پیشرفت را نیز در بر می گیرد و این روش اطلاعات گوناگونی در مورد توانایی ها و نوع یادگیری دانش آموز ارائه می دهد:
*ارزشیابی ورودی= سنجش سطح دانش و توانایی.
*ارزشیابی مستمر= اندازه گیری پیشرفت دانش آموز برای سنجش قوت ها و ضعف های موجود.
*ارزشیابی پایانی= با توجه به سیستم آموزشی حاضر این ارزشیابی به صورت کتبی از میزان یادگیری دانش آموز به عمل می آید.
*ارزیابی به شکلهای مختلف طراحی می شود: ارزیابی در کلاس ارزیابی مدرسه ای ارزیابی متمرکز.
*ارزیابی در کلاس: این نوع ارزیابی در حین آموزش و پس از آموزش می باشد.
*ارزیابی مدرسه ای: این نوع ارزیابی در پایان هربخش درسی می باشد.
*ارزیابی متمرکز: این نوع ارزیابی هر زمان که دانش آموز اعلام آمادگی کند به صورت یک پروژه ارائه می گردد.
 

د - محتوا
در این مدرسه محتوا به دو شکل می باشد:
*محتوای تهیه شده با استانداردهای لازم (ازطریق آموزش و پرورش).
*محتوایی که معلم تولید می نماید.
به طور کلی محتوا بر اساس چهار شاخص اصلی شکل می گیرد:
-کیفیت فنی
-جذابیت
-کیفیت آموزشی
- تطابق با برنامه درسی
 

مدیریت:
مدیریت کارا و اثربخش که بتواند منابع و فرآیندهای مورد نیاز برای پشتیبانی تدریس و یادگیری را هدایت نماید.
-اصول حاکم بر مدیریت مدرسة هوشمند:
*اداره امر آموزش مدرسه.
*افزایش مشارکت والدین و جامعه.
*مدیریت معلمان توانمند و متخصص.
*تخصیص منابع به نفع حداکثر دانش آموزان.
*فراهم آوردن محیطی سالم در مدرسه.
*اطمینان از امنیت مدرسه و کارکنان آن
*بهره برداری از فناوری و اداره آن به طور کارآمد و اثر بخش.
 

وظایف مدیر
-رهبری مدرسه.
- ارتباطات مناسب با والدین و جامعه.
- سیاستگذاری در راستای اهداف آموزش و تربیتی.
- مدیریت برنامه آموزش متناسب با محیط یاددهی – یادگیری.
-امور دانش آموزان.
- تهیه سیستم جامع اطلاعات دانش آموزان به منظور ذخیره سازی بازیابی و گزارش دهی همه اطلاعات دانش آموزان.
- تسهیل فرآیند ثبت نام.
- مشاوره و رسیدگی به امور آموزشی و تربیتی دانش آموزان.
- مدیریت آزمون ( شکل، نوع، صحت نتایج).
- پیگیری امور بهداشت، بیمه و غیره.
-منابع آموزشی.
- آشنایی با استفاده از پایگاه اطلاعاتی جامع آموزشی برای دسترسی سریع و ساده دانش آموزان و معلمان.
- فراهم ساختن منابع متناسب با نیاز معلم و دانش آموز به صورت الکترونیکی و چاپی (کتابخانه الکترونیکی و...).
- آشنایی با نرم افزار های آموزشی.
- تدوین برنامه درسی متناسب با منابع آموزشی.
-امور مالی.
- سیستم جامع حسابداری با توانایی تولید گزارشهای مورد نیاز به صورت خودکار.
- بازرسی و کنترل جامع برای اطمینان از کارکرد درست نظام مدرسه.
- بودجه ریزی سالانه و برنامه ریزی بلند مدت.
-منابع انسانی.
- برنامه ریزی معلمان (زمان بندی - ارزیابی).
-ایجاد سیستم جامع منابع انسانی (کارگزینی، آموزشی، تحصیلات، مرخصی ها، مهارت آموزی).
- ارتقاء نیروی انسانی (مدیریت برآموزش معلمان کادر اداری).
- اداره برنامه کاری کارکنان بوسیله دسترسی آسان به اطلاعات.
-امنیت.
- ایجاد ایمنی مناسب برای دانش آموزان با سنین و نیازهای مختلف.
- ایجاد امنیت اطلاعات و دسترسی محدود فقط برای پرسنل مسئول.
- تامین امنیت فیزیکی تجهیزات .IT
- تامین امنیت فیزیکی اقلام مدرسه.
- فناوری.
- نظارت بر پیاده سازی اجزاء فناوری در مدرسه.
- برنامه ریزی واقع گرا برای توسعه قابلیتهای IT.
- نظارت و هماهنگی لازم برای پشتیبانی از اجزاء فناوری.
- آموزش فناوریها.
 

مسئولیتها و مهارتهای حرفه ای
مدیر
مدیر این مدرسه در اداره مدرسه با اطلاعات و فرآیندهای هماهنگی سرکار دارد. اثر بخشی مدیریت در مدرسه هوشمند از طریق استفاده از فناوری اطلاعات می باشد. مدیر مدرسه باید تحت آموزش مداوم فناوری اطلاعات باشد تا در اداره تجهیزات و فناوری و روشها توانمند گردد.
نکته: منظور از مهارتهای اولیه IT شامل آشنایی باICDL)،word، powerpoint) ومهارتهای استفاده از محیط WEB می باشد.
• آموزشهای مورد نیاز:
- مهارتهای اولیهIT ،word ، power point).
- نرم افزارهای چند رسانه ای مرتبط با آموزش (محتواهای درس).
- نرم افزارهای آموزشی و کمک آموزشی درسی (اطلاعات اولیه).
- نرم افزارهای ویژه مدیریت (بانک های اطلاعاتی مرتبط).
- نرم افزارهای اداری مانند (نرم افزارجامع مدرسه).
• نقش ها و مسئولیتها:
- تنظیم اهداف قابل حصول برای مدرسه با بررسی نیازهای دانش آموزان،اولیاء و مردم.
- برنامه ریزی برای ارتقاء دائمی مهارتهای کارکنان اداری در زمینه کاربرد رایانه در امور اداری.
- برنامه ریزی راهبردی برای فعالیتهای محوله به مدرسه.
- تبادل نظر با معلمان در مورد چگونگی بهبود شیوه های یاددهی - یادگیری در دنیای پر تحول امروزی.
• -مهارتها:
- بکارگیری و عملیاتی کردن تئوریهای مدیریت.
- مهارتهای خود رهبری، انگیزش، نوآوری، خلاقیت، کار گروهی.
- توانایی استفاده از فناوریهای مربوط در اداره مدرسه.
- رهبری آموزشی.
- کاربرد نرم افزارهای چند رسانه ای و مدیریتی.

معلمان.
معلمان در مدرسه هوشمند نقش هدایتگر را دارا هستند. در اختیار قراردادن منابع و تشویق دانش آموزان و امر هدایت آموزش در مدرسه به عهده معلمان می باشد و دانش آموز یادگیری را خواهد آموخت. مهارتها و آموزش دقیق و کارآمد معلمان عاملی مهم و نیاز اساسی در مدرسه هوشمند می باشد.
• آموزشهای مورد نیاز:
- مهارت (IT،word ، power point).
- کاربرد فناوری در فرآیند یاددهی - یادگیری (برنامه درسی، روش تدریس، محتوا و ارزیابی).
- نوآوری در فعالیتهای یاددهی – یادگیری.
• نقشها و مسئولیتها:
- برنامه ریزی و تدارک امور تدریس.
- مدیریت فناوری آموزشی.
- رسیدگی به وظایف تخصصی در محیط یاددهی – یادگیری.
- ارائه آموزش اثربخش.
• مهارتها:
- طراحی آموزش.
- فرآیند مدیریت کلاس.
- ارزیابی یادگیری دانش آموز.
- انتخاب منابع متناسب با دانش آموز.
- استفاده مناسب از فناوری در امر آموزش.

کارکنان اداری
کارکنان اداری مدرسه که مسئولیت آنها شامل نگهداری پرونده های دانش آموزان، کارکنان (آموزشی و غیرآموزشی)، امور مالی، روابط عمومی مدرسه، انبار مدرسه و امور مربوط به رفاه دانش آموزان و کارکنان می باشد.
در مدرسه هوشمند این وظایف به کمک فناوری انجام می شود. کارکنان مدرسه باید با نحوه اتوماسیون اداری آشنا باشند، در واقع آنها باید با مهارتهای اولیه (IT،word ، excel) و واژه پردازها و صفحه گسترده ها آشنا باشند.
• آموزشهای مورد نیاز:
- مهارتهای پایه (IT ،word، excel).
- نرم افزار های مدیریتی.
• نقشها و مسئولیها:
- امور مالی مدرسه.
- نگهداری پرونده دانش آموزان و کارکنان.
- اداره امور مربوط به رفاه دانش آموزان و کارکنان.
• مهارتها:
- مهارت در IT)،word ، excel).
- کاربرد واژه پردازها.
- کاربرد نرم افزارهای مدیریتی.
مسئول کارگاه رایانه
حضور یک نفر هماهنگ کننده امور رایانه و فناوری در مدرسه الزامی است. همچنین این فرد مسئولیت راهنمایی و کمک به آموزش معلمان در آموزش کارآمد با استفاده از فناوری را بر عهده دارد. در نتیجه مسئول کارگاه رایانه باید معلمی، با توانایی استفاده از IT در زمینه آموزشی و مدیریتی باشد.
• آموزشهای مورد نیاز:
- مهارتهای پایه و تخصصی .IT
- بکارگیری IT در فعالیتهای یاددهی – یادگیری.
- خلاقیت و نوآوری در فعالیتهای یاددهی – یادگیری.
- ایفای نقش به عنوان راهنما و پشتیبان آموزشی.
- کمک به برنامه ریزی ارتقاء فنی مداوم مدرسه و اعضای آن.
- آشنایی با سخت افزار و شبکه.
• نقشها و مسئولیتها:
- حل مشکلات فنی و شبکه و رایانه ها.
- پاسخ به نیازهای معلمان در مورد مسائل فنی در کلاس درس.
- همکاری با مدیر در بکارگیری نرم افزارهای مدیریتی.
- کمک در انتخاب و ارزیابی محتواهای الکترونیک.
- راهنمایی و آموزش معلمان در آموزش کارآمد از ابزارهای فناوری.
- نظارت بر نگهداری همه تجهیزات فنی
- ارتباط با ستاد پشتیبانی فنی مدارس در خصوص تعمیر، جایگزینی و ارتقاء فنی تجهیزات در موارد لزوم.
- حفظ همگامی با توسعه فناوری.
مهارتها:
- مهارتهای پایه تدریس.
- مهارتهای پایه IT.
- مهارت در بکارگیری ابزارهای فناوری برای جمع آوری اطلاعات، آموزش، فرآیند مدیریت و ارتباطات.
-اولیاء دانش آموزان.
والدین دانش آموزان نقش اساسی در دست یابی به اهداف مدرسه و رشد متوازن و کلی دانش آموزان ایفاء می کنند. افزایش مشارکت والدین در فرآیندهای آموزشی این مدرسه از اولویتهای مهم می باشد. والدین می توانند به عنوان منابع آموزشی تلقی می شوند و این مشارکت در فرآیند مادام العمر آنها نیز مفید خواهد بود.
• راهبردها و خط مشی ها:
- برنامه کلی برای والدین دانش آموزان مدرسه
- رسانه ها ( چاپی - الکترونیکی ).
- نمایش و ارائه دستاوردها.
- برگزاری نشستهای مستمر در مورد نقش والدین در فرآیند تربیت دانش آموز
- برگزاری دوره های IT برای اولیاء (به صورت محدود).
- جلسه ماهانه و تشکیل گروههای پشتیبانی.
- اردوهای IT در مدرسه.
- تابلوی اعلانات اولیاء در سایت مدرسه.
- صفحه ویژه والدین در سایت مدرسه.

• نقشها و مسئولیتها:
- تامین نیازهای آموزشی فرزند خود.
- پیگیری مراحل پیشرفت فرزند خود.
- راهنمایی، ایجاد انگیزش، مشاوره با فرزند خود.
- پشتیبانی از فعالیتهای مدرسه.
• مهارتها :
- توانایی استفاده از پایگاه اطلاعاتی مدرسه.
- آشنایی با فرآیندهای آموزشی.

فناوری
• شبکه رایانه ای
شبکه ای از رایانه ها که در آن بتوان منابع را به اشتراک گذاشت یکی از اساسی ترین بخش های مدرسه هوشمند می باشد. شبکه در یک مدرسه هوشمند بخش های مختلف مدرسه را تحت پوشش قرار می دهد. این بخشها شامل دفاتر مدیر، کارکنان اداری، معلمین و کلاسهای درس، کتابخانه و محل ورود و خروج دانش آموزان می باشد.
نظر به اهمیت شبکه توجه به امنیت چنین شبکه ای مهم و حیاتی است، امنیت شبکه چه در بعد محرمانه بودن و چه در بعد حفظ اطلاعات، باید با توجه به استانداردهای لازم تعریف گردد.
• محتوای الکترونیکی
محتوای الکترونیکی اصلی ترین بخش در آموزش الکترونیکی در یک مدرسه هوشمند می باشد. یک محتوای الکترونیکی باید از استاندارهای مشخصی برخوردار باشد تا بتواند ارتباط با مخاطب را به خوبی برقرار نماید. تولید محتوای الکترونیک از طریق معلم یا سازمان آموزش و پرورش انجام می پذیرد، که در هر دو صورت رعایت استانداردها لازم است.


• محیط ارتباطی بین اجزاء مدرسه هوشمند (platform)
مدیریت آموزشی، ارزیابی هوشمند، محیطهای گفتگوی دانش آموزان، معلم و مدیر، ارتباط با والدین، نیاز به یک بستر نرم افزاری دارد.
این بستر که به صورت مدلهای مجازی به کار گرفته می شود platform نام دارد که برای مدرسه هوشمند با توجه به نیازها و شکل کار باید به طور مستقل تعریف گردد.

آموزش و پرورش

- تجهیز مدارس
آموزش و پرورش به منظور پیشبرد اهداف آموزشی از طریق الکترونیک، نیاز دارد که مدارس مجهز به فناوری داشته باشد، مدرسه هوشمند به عنوان یک مدرسه الکترونیک کامل باید از تجهیزات رایانه، شبکه، نرم افزارهای مورد نیاز غنی گردد تا بتواند به اهداف مورد نظر خود دست پیدا نماید.

-تهیه و استاندارد سازی محتوا
از وظایف آموزش و پرورش تهیه محتوای متناسب با اهداف و سیاستهای آموزشی کل کشور می باشد. ایجاد استانداردهای لازم در این زمینه از اصولی ترین راهبردها است تا با ارائه این استانداردها بتوان محتواهای تولید شده در بخش خصوصی و دولتی را محک زد و از آن در مدرسه هوشمند استفاده نمود.

- قوانین لازم برای مدارس هوشمند
در برخی از بخش های مدرسه هوشمند نیاز به تغییر قوانین و اعمال سیاستها ی جدید می باشیم که این کار دشوار، باید در طول زمان و با در نظر گرفتن شرایط فرهنگی کشور صورت پذیرد. از جمله بخشهایی که در آن نیاز به تغییر قوانین می باشد:
الف)- بخش ارزیابی
ب)آموزش در بخش تربیت معلم
ج)- ساماندهی تجهیز مدارس