مهندسی شیمی
| معرفی رشته |
| تأسیس مدارس علم شیمی به اوایل قرن نوزدهم
باز می گردد، لیکن در آن ایام از رشته مهندسی شیمی خبری نبود. مدارس فنی
که بعدا تأسیس شد، هنوز رشته مهندسی شیمی را تدریس نمی کردند. در آن زمان،
شیمیدانها با انجام آزمایشها و پژوهش های خود، روش ساخت مواد شیمیایی را
در آزمایشگاهها ابداع می کردند، لیکن جهت ساخت صنایع شیمیایی مربوط توانایی
و تجربه علمی و عملی لازم را نداشتند. بنابراین، مهندسین مکانیک را استخدام
می کردند. مهندسین مکانیک با توجه به نیاز شیمیدانها، تجهیزات، وسایل و امکانات
را طراحی کرده، می ساختند. بدین ترتیب، با همکاری شیمیدانها و مهندسین مکانیک، صنایع شیمیایی ساخته می شد.این روش کار دارای مشکلات زیادی بود و علت آن از اینجا ناشی می شد که دو گروه مستقل که از فعالیت یکدیگر اطلاع کافی نداشتند، با همدیگر همکاری می کردند. مهندسین مکانیک از علوم مربوط به شیمی و نحوه انجام فرآیندهای شیمیایی آگاهی نداشتند و شیمیدانها نیز از نحوه طراحی و ساخت واحدهای شیمیایی مطلع نبودند. بدین لحاظ، ایده ایجاد رشته ای که علاوه بر آگاهی از علم شیمی، توانایی طراحی و ساخت صنایع شیمیایی را نیز داشته باشد، در اذهان پدیده آمد. بدین ترتیب برای اولین بار، رشته مهندسی شیمی در دانشکده مهندسی مکانیک دانشگاه MIT (آمریکا) در سال 1888 میلادی تأسیس گردید و پس از آن سایر دانشگاهها به پیروی از این شیوه، رشته مهندسی شیمی را دایر کردند. با گذشت زمان و مشخص شدن بیش از پیش اهمیت این رشته، رشته مهندسی شیمی از دانشکده های مهندسی مکانیک جدا شد و دانشکده مستقلی برای آن به وجود آمد. در ایران نیز اولین بخش مهندسی شیمی در سال 1323 در دانشکده فنی دانشگاه تهران دایر شد. مهندسی شیمی، شاخه ای از مهندسی است که با ایجاد و کاربرد فرآیندهایی که در آنها تغییرات شیمیایی یا فیزیکی صورت می گیرد، رابطه دارد. بسیاری از فرآیندهایی که در گروه صنایع شیمیایی طبقه بندی می شوند، فقط شامل تغییرات فیزیکی هستند و از جمله آنها می توان از تقطیر نفت که یک فرآیند جداسازی مواد از یکدیگر و یک تغییر فیزیکی است، نام برد. البته مانند هر یک از شاخه های علوم، تعیین مرز بندی و ارائه تعریفی جامع برای آن ممکن نیست، ولی به طور کلی می توان گفت که وظیفه اصلی مهندس شیمی این است که کشفیات شیمیدان پژوهشگر را در اختیار گیرد و به آن در صنعت شیمی جامه عمل بپوشاند. البته در کنار این وظیفه مهم، به فعالیتهای دیگری از جمله تحقیق و بررسی در صنایع شیمیایی و انجام اقدامات بهینه سازی آن نیز می پردازد. |
| سطوح رشته |
| نام دانشگاه | کاردانی | کارشناسی | ارشد | دکترا |
|---|---|---|---|---|
| آزاد- آباده |  |
|||
| آزاد- آمل | |
|||
| آزاد- آیت الله آملی | |
|||
| آزاد- امیدیه | |
|||
| آزاد- بیرجند | |
|||
| آزاد- پیشوا | |
|||
| آزاد- تبریز | |
|||
| آزاد- تنکابن | |
|||
| آزاد- تهران | |
|||
| آزاد- تهران شمال | |
|
||
| آزاد- تهران مرکزی | |
|
||
| آزاد- خرم آباد | |
|||
| آزاد- دزفول | |
|||
| آزاد- رشت | |
|||
| آزاد- ساوه | |
|
||
| آزاد- شاهرود | |
|||
| آزاد- شهرری | |
|||
| آزاد- شهرضا | |
|
||
| آزاد- شیراز | |
|||
| آزاد- علوم و تحقیقات اهواز | |
|||
| آزاد- علوم و تحقیقات تهران | |
|||
| آزاد- فیروزآباد | |
|
||
| آزاد- قایم شهر | |
|||
| آزاد- قشم | |
|||
| آزاد- قم | |
|||
| آزاد- قوچان | |
|
||
| آزاد- قیام دشت | |
|||
| آزاد- گچساران | |
|
||
| آزاد- گز | |
|||
| آزاد- لاهیجان | |
|||
| آزاد- مرودشت | |
|||
| آزاد- مشهد | |
|
||
| آزاد- نی ریز | |
|||
| آزاد- کازرون | |
|||
| آزاد- کرج | |
|
||
| آزاد- کرمان | |
|||
| آزاد- یزد | |
|||
| آزاد-اراک | |
|
||
| آزاد-اردبیل | |
|||
| آزاد-بروجرد | |
|||
| آزاد-تاکستان | |
|||
| آزاد-زاهدان | |
|||
| آزاد-ماهشهر | |
|||
| اراک | |
|||
| بابلسر | |
|||
| بوشهر | |
|||
| تبریز | |
|||
| تهران | |
|||
| زابل | |
|||
| زاهدان | |
|||
| سمنان | |
|||
| سهند تبریز | |
|||
| شیراز | |
|||
| صنعتی اصفهان | |
|||
| صنعتی امیرکبیر | |
|||
| صنعتی شریف | |
|||
| کاشان | |
| درس های رشته |
| سینتیک و طرح راحتور 1 | آزمایشگاه انتقال حرارت | آزمایشگاه پلیمر 1 |
| آزمایشگاه تجزیه دستگاهی | آزمایشگاه شیمی آلی 1 | آزمایشگاه شیمی آلی 2 |
| آزمایشگاه شیمی تجزیه | آزمایشگاه شیمی فیزیک | آزمایشگاه صنایع سلولزی 1 |
| آزمایشگاه صنایع سلولزی 2 | آزمایشگاه صنایع شیمیایی معدنی | آزمایشگاه عملیات واحد |
| آزمایشگاه فرآیند گاز 1 | آزمایشگاه مقدمات مهندسی پالایشگاه | آزمایشگاه میکروبیولوزی مواد |
| آزمایشگاه مکانیک سیالات | آزمایشگاه کنترل فرآیندها | آزمایشگاه کنترل کیفی مواد غذایی |
| آلیاژ پلیمرها | آنالیز اکسرژی فرآیند | آنالیز و طرحی راکتورهای کاتالیزور |
| اصول تصفیه آبهای صنعتی | اصول مهندسی احتراق | اصول مهندسی پلیمریزاسیون |
| اقتصاد و طرح مهندسی | انتخاب و تعیین مشخصات دستگاهها | انتقال جرم |
| انتقال جرم پیشرفتهانتقال حرارت پیشرفته | انتقال حرارت 1 | انتقال حرارت 2 |
| انتقال و توزیع گاز | برنامه نویسی کامپیوتر پیشرفته | بهینه سازی پیشرفته |
| بهینه سازی فرآیند | بیوتکنولژی غذایی | بیوشیمی مواد غذایی |
| پایان نامه کارشناسی ارشد 1 | پایان نامه کارشناسی ارشد 2 | پایان نامه کارشناسی ارشد 3 |
| پدیده های سطحی | پروزه صنایع سلولی | پروژه پالایش |
| پروژه پلیمر | پروژه صنایع شیمیایی معدنی 1 | پروژه صنایع غذایی |
| پروژه فرآیند | پروژه گاز 1 | پلاستیکهای تقویت شده |
| ترمودینامیک شیمی پیشرفته | ترمودینامیک مهندسی شیمی 1 | ترمودینامیک مهندسی شیمی 2 |
| تصفیه آب و فاصلاب حفاظت محیط زیست | تصفیه آب و فاضلاب | تغذیه و بهداشت |
| تکنولوژی پلیمرها | تکنولوژی پینچ | تکنولوژی تهیه خمیر کاغذ |
| تکنولوژی تولید کاغذ | جداسازی چند جزئی | چاه آزمایی پیشرفته |
| خواص سیالات پیشرفته | خواص فیزیکی و مکانیکی پلیرمها | خوردگی در صنایع نفت |
| خوردگی در صنایع کاغذ سازی | روشهای اندازه گیری کمیتهای مهم | ریاضیات پیشرفته 1 |
| ریاضیات مهندسی شیمی پیشرفته | زبان تخصصی | ژئولوژی پلیمر و کامپوژیت |
| سمینار کارشناسی ارشد | سینتیک و طرح راکتور 2 | سینتیک و طرح راکتور پیشرفته |
| شبیه سازی فرآیند به کمک کامپیوتر | شیمی آلی مهندسی شیمی | شیمی تجزیه |
| شیمی تجزیه و ازمایشگاه | شیمی فیزیک | شیمی فیزیک پلیمرها |
| شیمی مواد غذایی 1 | شیمی و بیوشیمی مواد غذایی | شیمی و تخریب پلیمرها |
| شیمی و تکنولوژی لاستیک | شیمی و سینتیک پلیرمریزاسیون | صنایع شیمی معدنی 1 |
| صنایع شیمی معدنی 2 | صنایع غذایی 1 | صنایع غذایی 2 |
| صنایع مواد غذایی 1 | صنایع مواد غذایی 2 | طراحی راکتورهای سه فازی |
| طراحی فرآیند | طراحی فرآیند تولید مواد پلیمری | طراحی فرآیندهای صنایع دارویی |
| طراحی واحدهای عملیاتی | عملیات تکمیلی در صنعت کاغذسازی | عملیات واحد 1 |
| عملیات واحد 2 | عملیات واحد صنعتی مکانیکی | فرآیند پالایش پیشرفته |
| فرآیند شکل دادن پلیمرها | فرآیند گاز 1 | فرآیند گاز 2 |
| فرآیندهای پالایش | فرآیندهای پتروشییمی | فرآیندهای تولید کاغذ |
| فرآیندهای صنایع شیمیایی معدنی | فرآیندهای صنایع گاز | فوم و چسب و روکش |
| لعاب و رنگ | مباحث نوین در شیمی تجزیه | مبانی حفاری و تولید نفت |
| مبانی زیمن شناسی نفت | مبانی مهندسی مخازن | مبانی مهندسی مخازن ترکدار |
| مدلسازی و شبیه سازی کامپیوتر | مدیریت صنعتی | مقدمه ای بر کاتالیزورهای هتروژن |
| مقدمه ای بر مهندسی مخازن | مهندسی بیوشیمی | مهندسی پالایش |
| مهندسی پلاستیک و الدستومر | مهندسی خواص پلیمرها | مهندسی فرآیند و پلیریزاسیون |
| مهندسی هسته ای | موارد ویژه نفت و گاز پتروشیمی | موازنه انرژی و مواد |
| میکرو بیولوژی مواد غذایی | مکانیک سیالات 1 | مکانیک سیالات 2 |
| مکانیک سیالات در محیطهای متخلخل | مکانیک سیالات دو فازی | کاتالیزورهای صنعتی |
| کاربرد ریاضیات در مهندسی شیمی | کارگاه تخصصی صنایع جچوب و کاغذ | کارگاه عمومی جوش |
| کنترل فرآیندها | کنوکسیون پیشرفته |
| صنعت و بازار کار |
| در خصوص زمینه های کاری مهندسی شیمی
می توان گفت که محدوده وسیعی را شامل می شود و بطور خلاصه می توان آنرا به
چند گروه تقسیم کرد. گروهی از مهندسین شیمی می توانند در مراکز تحقیقاتی
از جمله پژوهشگاه های صنعت نفت به تحقیق و پژوهش در زمینه نحوه تولید و ساخت
مواد یا در زمینه توسعه در کار خانه های شیمیایی به عنوان مسؤول و مدیر کارخانه
با مهندس بهره بردار به فعالیت مشغول شوند و در کنار آنها برخی دیگر از مهندسین
شیمی به عنوان مسؤول تعمیر و نگهداری کار می کنند. برخی از مهندسین شیمی نیز با توجه به آشنایی شان با مواد شیمیایی، به فعالیتهای بازرگانی در زمینه مواد شیمیایی اقدام می کنند. البته در خصوص فعالیت مهندسین شیمی، توضیح یک نکته ضروری است و آن اینکه چون مهندسی شیمی در جامعه ما آن چنان که باید شناخته شده نیست، بسیاری از مردم، حتی طبقه تحصیل کرده جامعه نیز جایگاه مهندسین شیمی و مهندسین مکانیک را به خوبی نمی شناسند و در نتیجه، امور مربوط به مهندسین شیمی را به مهندسین مکانیک واگذار کرده، چنین تصور می کنند که زمینه کاری مهندسین شیمی، مشابه زمینه کاری تحصیل کردگان رشته شیمی (علوم پایه)، فقط در آزمایشگاههای شیمی است و باید فقط در خصوص علوم شیمی فعالیت کنند. به عبارت دیگر به گذشته بازگشت کرده، فعالیتهای فنی و کارهای مهندسی را در محدوده کاری مهندسی مکانیک می پندارند. |
