مهندسی صنایع
| معرفی رشته |
| با پیشرفت و تحول سریع علوم و فنون و پیچیدگی های
روزافزون آن، بالطبع نظامهای تولیدی و خدماتی نیز گسترش یافته است. اداره
صحیح و مناسب این گونه واحدها، مستلزم به کارگیری تکنیکهای علمی و پیشرفته
است. مباحث تولید و خدمات چنان گسترش یافته که رشته های مهندسی سنتی نظیر
شیمی، راه و ساختمان، برق، مکانیک و ... پاسخگوی این مسایل نیستند. بنابراین
برای دفع چنین کمبودهایی در قرن حاضر و به ویژه طی چند دهه اخیر، از پیوند
رشته های گوناگون مدیریت، اقتصاد و علوم مهندسی، رشته جدیدی تحت عنوان ‹‹
مهندسی صنایع›› به وجود آمده است. انجمن مهندسین صنایع آمریکا (AIIE)، مهندسین صنایع را چنین تعریف می کند: ‹‹ شاخه ای مهندسی که طراحی بهبود و ایجاد سیستم های یکپارچه متشکل از انسان، مواد ، تجهیزات و انرژی را در برمی گیرد. این رشته، از ترکیت دانش مهارتهای تخصصی در علوم ریاضی، فیزیک و علوم اجتماعی با اصول و روشهای تحلیل و طراحی مهندسی پدید آمده و هدف از آن، تشخیص، پیش بینی و ارزیابی نتایجی است که باید از چنین سیستم هایی حاصل شود. ›› به طور کلی، وظیفه مهندسین صنایع، گرد آوردن افراد، تجهیزات، مواد و اطلاعات است، به گونه ای که قادر به انجام یک عملیات مفید و مؤثر گردند. یک مهندس صنایع لزوماً درگیر طراحی یک سیستم است و وظیفه او در درجه اول نظارت است. در عین حال، همان گونه که در تعریف فوق عنوان شد، عنصری که در مهندسی صنایع اهمیت بسیار زیادی دارد، ارتباط این رشته با انسان و علوم اجتماعی، علاوه بر علوم طبیعی (مثل فیزیک، شیمی و...) است. این مسأله، محدوده دانش مورد نیاز و نوع سیستم هایی را که یک مهندس صنایع با آنها در ارتباط است، گسترش می دهند. بنابراین، مهندس صنایع نه تنها با طراحی نصب، ارزیابی و طراحی مجدد اجزا سر و کار دارد، بلکه با انسانهایی که در سیستم فعالیت دارند یا با سیستم مرتبط هستند نیز سروکار دارد، به گونه ای که انسانها نیز بخشی از عناصر فعال در سیستم محسوب می شوند. |
| سطوح رشته |
| نام دانشگاه | کاردانی | کارشناسی | ارشد | دکترا |
|---|---|---|---|---|
| آزاد- ایلام |  |
|||
| آزاد- تهران | |
|||
| آزاد- خرم آباد | |
|||
| آزاد- سیرجان | |
|||
| آزاد- شیراز | |
|||
| آزاد- قزوین | |
|||
| آزاد- گچساران | |
|||
| آزاد- مسجد سلیمان | |
|||
| آزاد- نجف آباد | |
|||
| آزاد- نراق | |
|||
| آزاد- کرج | |
|||
| آزاد- کرمان | |
|||
| آزاد- کرمانشاه | |
|||
| آزاد-ابهر | |
|||
| آزاد-اراک | |
|||
| آزاد-زاهدان | |
|||
| الزهرا تهران | |
|||
| بندرعباس | |
|||
| بوعلی سینا همدان | |
|||
| تبریز | |
|||
| تهران | |
|||
| حفاظت وزارت کار | |
|||
| دانشکده حفاظت وبهداشت کار | |
|||
| سنندج | |
|||
| صنعتی اصفهان | |
|||
| صنعتی امیرکبیر | |
|||
| صنعتی خواجه نصیر | |
|||
| صنعتی شریف | |
|||
| یزد | |
| درس های رشته |
| آزمایشگاه آمار و احتمالات مهندسی | آزمایشگاه شیمی عمومی | آمار مهندسی |
| ارزیابی کار و زمان | اصول حسابداری و هزینه یابی | اصول شبیه سازی |
| اصول مدیریت و تئوری سازمانی | اقتصاد عمومی 1 | اقتصاد عمومی 2 |
| ایمنی بالابرها | ایمنی در ساختمان و معدن | برنامه ریزی تولید |
| برنامه ریزی و نگهداری تعمیرات | برنامه نویسی کامپیوتر | بیماری های شغلی و اورژانس های طب کار |
| پروژه طراحی ایجاد صنایع | تئوری احتمالات | تحقیق در عملیات |
| تحلیل سیستم ها | روانشناسی صنعتی | روش های تولید |
| ریاضیات عمومی 1 | ریاضیات عمومی 2 | زبان تخصصی |
| طراحی سیستم های اطلاعاتی و کنترل مدیریت | طراحی قالب | علم مواد |
| عملیات حرارتی | عوامل فیزیکی محیط | فیزیک عمومی 1 |
| فیزیک عمومی 2 | قید و بندها | مبانی مهندسی برق و آزمایشگاه |
| محاسبات عددی | معادلات دیفرانسیل | مقاومت مصالح |
| مهندسی فاکتوهای انسانی | مونتاژ مکانیکی | نقشه کشی صنعتی 1 و 2 |
| کاربرد کامپیوتر | کاربرد کامپیوتر در مهندسی صنایع | کنترل عددی |
| صنعت و بازار کار |
| بطور کلی، وظیفه مهندسین صنایع، گردآوری
افراد، تجهیزات، مواد و اطلاعات است، به گونه ای که قادر به انجام یک عملیات
مفید و مؤثر گردند. یک مهندس صنایع لزوما درگیر طراحی یک سیستم است و وظیفه او در درجه اول، نظارت است، در عین حال، همانگونه که در تعریف فوق عنوان شده عنصری که در مهندسی صنایع اهمیت بسیار زیادی دارد ، ارتباط این رشته با انسان و علوم اجتماعی، علاوه بر علوم طبیعی ( مثل فیزیک، شیمی و...) است. این مسئله محدوده دانش مورد نیاز و نوع سیستم هایی که یک مهندس صنایع با آنها در ارتباط است، را گسترش می دهد. بنابر این مهندس صنایع نه تنها با طراحی، نصب، ارزیابی و طراحی مجدد اجزا سر و کار دارد بلکه با انسانهایی که در سیستم فعالیت دارند یا با سیستم مرتبط هستند نیز سروکار دارد به گونه ای که انسانها نیز بخشی از عناصر فعال در سیستم محسوب می شوند.وظیفه مهندس صنایع طراحی اجزایی است که سیستم های انسان _ ماشین را تکمیل می کنند. سپس تک تک این اجرا، با یکپارچگی مناسب به منظور طراحی کل سیستم کنار هم قرار داده می شوند. در عین حال، اجزای مکانیکی ماشینها توسط مهندسین مکانیک طراحی و ساخته می شود. نیروهای محرکه نیز عموما توسط مهندسین برق و الکترونیک تأمین می شوند. فرایند های شیمیایی را نیز مهندسین شیمی فراهم می آورند. سایر متخصصین نیز وظیفه طراحی اجزایی را که در حیطه تخصص آنهاست بر عهده دارند. مهندس صنایع موظف است این متخصصین را هماهنگ کرده، با آنها همکاری کند. وظیفه کلی مهندسان صنایع در تعریفی که توسط انجمن مهندسین صنایع آمریکا ارائه گردیده، به قرار زیر است: (مهندسین صنایع، درگیر عملیات طراحی توسعه و نصب و راه اندازی نظامهای متشکل از انسان، مواد و تجهیزات هستند. آنان به کمک دانش و مهارت در ریاضیات، فیزیک و علوم اجتماعی خاص نظیر مدیریت، اقتصاد و... و با بهره گیری از روشهای طراحی و تحلیل مهندسی به ارزیابی و تحلیل این نظامها می پردازد.) طبق تعریف کلی یاد شده، مهندسان صنایع، قابلیت ارائه کار مطلوب در مجموعه های صنعتی اعم از کارخانه ها، واحد های تولیدی کوچک و بزرگ، وزارتخانه های صنعتی و واحد های خدماتی نظیر شرکتهای مهندسی مشاور، مؤسسه های بزرگ خدماتی، بیمارستانها، فرودگاهها و... را قبل از احداث، در حین راه اندازی و در حال کار، خواهند داشت، زیرا مهندسان صنایع با بهره گیری از ابزارهای مهندسی مناسب که در طول دوره های کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکترای تخصصی کسب کرده اند، قدرت تفکر منظم را کسب کرده، در جهت طراحی نظامها و دستگاههای جدید متشکل از انسان، مواد ، اطلاعات، انرژی و تجهیزات و همچنین توسعه نظامهای فعلی و کاراکتر کردن آنها حرکت می کنند. همین امر باعث شده که مهندسان صنایع عملا در بسیاری از موارد خود تصمیم گیرنده نهایی باشند یا به عنوان مشاوران اصلی تصمیم گیرندگان، انجام وظیفه کنند. در زیر به موارد اصلی وظایف مهندسین صنایع اشاره می شود: 1ـ انتخاب فرایندهای مناسب و روشهای به هم بندی (مونتاژ اقتصادی). 2ـ بررسی و انتخاب ابزار و تجهیزات مناسب جهت به کارگیری در یک سیستم. 3ـ طراحی امکانات شامل آرایش ساختمانها، ماشین ها، تجهیزات اصلی و کمکی خطوط تولید و به هم بندی. 4- طراحی انبارهای مواد اولیه، کالاهای نیم ساخته و محصولات تکمیل شده. 5- مکان یابی برای احداث کارخانه ها و مجموعه های خدماتی. 6- طراحی کارخانه و توسعه خطوط تولید. 7- مدیریت واحدهای تحقیق و توسعه. 8- اجرای شیوه های تشویقی و ارتقای بهره وری در یک نظام. 9 - مدیریت تولید، مدیریت موجودیها و مدیریت عملیات (برای اداره ی یک واحد باید به گونه ای صحیح بر سه عامل مذکور مدیریت کرد). 10- مدیریت کیفیت محصولات تولیدی. 11- الگو سازی ریاضی با روشهای تحقیق در عملیات، آمار و شبیه سازی. 12- برنامه ریزی کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت. 13- برنامه ریزی تعمیرات و نگهداری. 14- ارزیابی اقتصادی طرحها و پروژه ها. 15- اجرای سیستم های تضمین کیفیت کالا به منظور ارتقای کیفیت محصولات و همکاری در صادرات آنها، نظیر سری ایزو 9000. 16- طراحی نظامهای اطلاعات مدیریت. بیشتر مهندسین صنایع در کشور ما، همچون دیگر مهندسان، در این بخشها مشغول به انجام وظیفه هستند. کارخانه ها، شرکتهای مهندسی مشاور و شرکتهای انتقال تکنولوژی، وزارتخانه های صنعتی، دانشگاهها و مراکز خدماتی. در این میان، شاغلین در کارخانه ها، تعداد بیشتری را به خود اختصاص داده اند. |
