تکنیک ھای پرورش خلاقیت (2)

تکنیک ھای خلاقیت به عنوان ابزاری برای رشد خلاقیت و افزایش توان حل خلاق مسئله کمک شایانی به توان فرد در تمام مراحل خلاقیت و فرآیند حل خلاق مسئله می نماید . بعبارت دیگر ھریک از تکنیک ھای خلاقیت ، مرحله یا مراحلی از فرآیند خلاقیت را تقویت می کنند.

این تکنیک ھا فردی و گروھی می باشند که تکنیکھای فردی شامل : توھم خلاق و تکنیک ھای گروھی شامل : توفان مغزی ، دلفی ، سینکتیکس و تکنیک ھای مشترک شامل: اسکمپر، درھم شکستن مفروضات، چرا، مورفولوژیک که محور اصلی این روشھا و تکنیک ھا ، شکستن قالب ھای ذھنی است.

این تکنیک ھا روش ھایی برای رسیدن به تغییر در درک واقعیتھای مورد باور شما ھستند؛ با انجام تمرینھای مربوط به آنھا شما می توانید سدھا و موانعی که جلوی جریان روان خلاقیت شما را گرفته اند و مانع خلاق بودنتان ھستند از سر راه بردارید و آزادنه و رھا به خلاقیت برسید. کافیست باور کنیم که با انجام تمرینھای متفاوت و ایجاد فرآیند پروراندن خلاقیت، میتوانیم به ذھن، فکر و روش پویا و نو به نو در زندهگی خود برسیم و از آن لذت ببریم.

 

الف- تکنیک ھای سه تایی

(اسکمپر، ارتباط اجباری، چه می شد اگر...؟)

ابتدا تکنیک ھای سه تایی زیر را بررسی می کنیم که ماھیتاً شبیه به ھم ھستند و در آنھا به شکل عادی اشیاء اعتراض کرده و جور دیگری به آنھا نگاه می کنیم:

الف- تکنیک اسکمپر(SCAMPER)

ب- تکنیک ارتباط اجباری (Force Fitting)

ت- تکنیک چه میشد اگر...؟

 

الف- تکنیک اسکمپر (SCAMPER)

Substitution -) جایگزینی)

Combine -) ترکیب)

Adapt -) سازگار کردن)

Magnify -) بزرگ سازی)

Put to Other Use - (کاربردھای دیگر)

Elimination - (حذف کردن)

Reverse - (معکوس سازی)

 

تکنیک اسکمپر یک روش بسیار مناسب برای یافتن ایده ھای جدید و خلاقانه میباشد. از این ابزار در مواقعی که احساس میکنیم به نوعی بن بست در یافتن ایده ھای نو برخورده ایم،استفاده می کنیم.

 

Substitution - (جایگزینی) :

چه چیزی را میتوان به جای X به کار برد؟ آیا میتوانید نمونه ھایی از این روش پیدا کنید؟ در زیر چند نمونه را آورده ایم:

- کارت اعتباری به جای پول

- تعویض کلمات در متن یک شعر

- ھیدروژن به جای بنزین

- پلاستیک به جای فلز

 

Combine - (ترکیب):

شنا + فوتبال

ھواپیما + قایق

والیبال + فوتبال

چاقو + دربازکن + ناخن گیر

لیوان + آیینه

میز + صندلی

کاغذ + چسب

عینک طبی + عینک آفتابی

مداد + پاک کن

لباس + کلاه

جامدادی + دماسنج + مداد تراش

رادیو + ضبط

 

تمام موارد فوق موارد ساخته شده ھستند. آیا می توانید مثالھای دیگری بیابید. با ترکیب کردن، می توان ایده ھای بسیار جالبی ایجاد نمود. فقط کافی است دو شیئ یا دو مفھوم را در نظر بگیرید. برای انتخاب حتی میتوانید به صورت تصادفی، دو کلمه را از فرھنگ لغات انتخاب کنید. خواھید دید که با کمی حوصله به نتیجه خواھید رسید.

 

Adapt - (سازگار کردن):

منظور از سازگار کردن، ایجاد تغییرات در جھت بالا بردن کیفیت ایده ھای گذشته است. به عنوان مثال استفاده از نی برای نوشیدن یک ایده خلاقاته بوده است. اما ساختن یک نی به صورت خمیده برای راحتی بیشتر می باشد.

قدم بعدی برای بھبود تکنولوژی ساخت نی می تواند مثلاً این باشد که یک نی با طول متغیر برای ارتفاع ھای مختلف سر بسازیم.

با اندکی تغییر می توان توجه بسیاری از مردم را جلب کرد. به مثالھای زیر توجه کنید :

- نصب فندک و جاسیگاری در اتومبیل ( خلاقانه اما غیر اخلاقی )

- اضافه کردن تاریخ در پایین عکس

- اختصاص واگنی در قطار برای حمل اتومبیل و دوچرخه مسافرین

- ایجاد محل بازی کودکان در مطب پزشکان، رستورانھا و فروشگاھھا

- اضافه کردن فھرست به کتابھا ( برای اولین بار البته )

- استفاده از پا برای باز کردن در سطل

- ....

 

تمرین ١ : به نظر شما چه تغییراتی می توان در محیط مدرسه ایجاد کرد تا دانش آموزان راحت تر تحصیل کنند؟

 

تمرین ٢ : ھمانطور که می دانید، یکی از مشکلات جامعه ما بوق زدن در خیابانھا می باشد؟ راھی برای برطرف کردن این مشکل پیشنھاد کنید. ( با ایجاد تغییراتی در سیستم اتومبیلھا، قوانین، ساختار خیابانھا، خانه ھا، گوش انسانھا، و ... )

 

 

Magnify - (بزرگ سازی):

منظور از عبارت  Magnify ، بزرگ کردن، بیشتر کردن، افزودن، افزایش دادن، گسترش دادن و ... می باشد.

چند مثال:

- بزرگ شدن دماغ پینوکیو

- ساخت یک میز برای استفاده دو نفر

- یک خودکار با دو یا چند رنگ

- افزایش تعداد جیبھای لیاس

- چند تصویر به جای یک تصویر در تلویزیون

- شیرین تر کردن شکلاتھا

- شورتر کردن خیارشور

- گرمتر کردن لباسھا

- بستنی قیفی بلندتر

- افزایش کلیدھای موس کامپیوتر

- حتی یک سیخ کباب کوبیده با طول بیشتر می تواند، یک ایده خلاقانه باشد.

 

Put to Other Uses -  (کاربردھای دیگر):

تا به حال فکر کرده اید که با یک CD چه کارھایی می توانید انجام دھید؟

- آویزان کردن در اتومبیل

- کشیدن دایره

- استفاده به جای آیینه

- چرخ اسباب بازی

- مشاھده طیف رنگھا

- زیر دستی و پیش دستی

- وایت بورد ( White Board ) کوچک

- بشقاب پرنده

- شکستن آن و بررسی نحوه شکست مواد

- یاد گرفتن واژه ھای جدید ( راستی CD مخفف چه کلمه / کلمه ھایی است؟ )

- بقیه اش را شما بگویید....

 

تمرین : با یک مداد چه کارھایی می توانید انجام دھید؟

 

 

Ellimination - (حذف کردن):

 Keyboard با سه کلید (چگونه؟)

منظور ما نه فقط حذف کردن، بلکه کوچک کردن، خلاصه کردن، کاھش دادن و مفاھیم دیگر با این مضامین می باشد.

- حتماً شنیده اید که میگویند: بھترین ماشین، ماشینی است که ھیچ جزئی نداشته باشد.

- بسیاری از محصولات تجاری، روز به روز کوچکتر می گردند. دو مثال معروف برای اثبات :

١ . کامپیوتر کیفی ٢. پیتزا یکنفره

 

چند مثال دیگر:

- لیوان و دستمال جیبی

- پیراھن آستین کوتاه

- کنسرو غذا

- قیچی تاشو

- تلفن بدون سیم

- اھالی لیلی پوت

 

سوال : آیا می توان به جای سگ، از حیوانات کوچکتری برای کمک به نیروی پلیس در تجسس، استفاده کرد؟

 

 

Reverse - (معکوس سازی):

در اینجا منظور ما معکوس کردن جھت، مفھوم، روش و ھر چیز دیگری است.

- آیا نمی شود به جای آنکه بیمار به دکتر مراجعه کند، دکتر به بیمار مراجعه کند؟

- آیا تا به حال تصور کرده اید که خیار شیرین ( به جای خیارشور ) چه مزه ای ممکن است داشته باشد؟